uzupełniająco: metodą wywiadu telefonicznego (CATI) metodą wywiadu bezpośredniego (CAPI)
Po raz pierwszy w historii polskiej statystyki publicznej samospis internetowy będzie obowiązkowy. Oczywiście jeśli ktoś (np. ze względu na zaawansowany wiek, stan zdrowia czy niepełnosprawność) nie będzie się w stanie samospisać, pomogą mu w tym nasi rachmistrze – bezpośrednio i telefonicznie.
Samospis internetowy odbywa się, jak każdy spis powszechny, w wyznaczonym terminie. Respondenci na własnych komputerach lub urządzeniach mobilnych, uzupełniają wymagane dane w interaktywnej aplikacji, dostępnej na stronie internetowej GUS. Każda osoba dokonująca samospisu jest uwierzytelniana w systemie teleinformatycznym. Aby uzyskać dostęp do danych, osoba spisująca się używa unikalnego hasła. Aplikacja na bieżąco sygnalizuje, czy respondent właściwie wypełnia rubryki.
Spis realizowany przez rachmistrza telefonicznie lub bezpośrednio od 16 kwietnia 2021
Respondenci, którzy nie będą mogli samodzielnie spisać się poprzez formularz internetowy, zostaną spisani jedną z dwóch innych metod:
wywiadu bezpośredniego prowadzonego przez rachmistrza spisowego i rejestrowanego na elektronicznym urządzeniu przenośnym (CAPI)
Obie metody, wywiad telefoniczny i bezpośredni, polegają na zebraniu danych od osób fizycznych objętych spisem powszechnym. Wobec każdego respondenta jest dobierana i stosowana jedna, odpowiednia dla niego metoda. Bardzo ważne jest przy tym bezpieczeństwo danych.
Wywiad telefoniczny wspomagany komputerowo jest realizowany przez rachmistrza spisowego.
Wywiad bezpośredni przeprowadza rachmistrz spisowy. Rejestruje on odpowiedzi osoby spisywanej na urządzeniu mobilnym, które jest wyposażone w oprogramowanie do przeprowadzenia spisu.
Informujemy, iż w związku z zawartym porozumieniem z Wojewódzkim Funduszem Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach dnia 01.06.2021r. w siedzibie tut. Urzędu Miejskiego, Centrum Obsługi Mieszkańców, ul. Paderewskiego 7a zostanie uruchomiony punkt konsultacyjno-informacyjny dotyczący Programu „Czyste powietrze”.
Punkt będzie czynny w dniach:
poniedziałek w godzinach 13.00-17.00
środa w godzinach 8.00-12.00
piątek w godzinach 10.00-13.00
Punkt konsultacyjno-informacyjny będzie prowadził działania dla mieszkańców Gminy Lubliniec w zakresie:
udzielanie informacji o programie „Czyste powietrze”,
wsparcia w przygotowywaniu wniosków o dofinansowanie, w tym pod kątem spełnienia wymagań określonych w programie,
pomocy przy rozliczeniu przyznanego dofinansowania, w tym przy poprawnym wypełnianiu wniosku o płatność oraz kompletowaniu wymaganych załączników.
Dodatkowo, codziennie w godzinach pracy urzędu będzie można uzyskać informacje o programie pod nr tel. 34 3530100 wew. 173.
Wytwórcy odpadów zarejestrowani w BDO (Dział XI/XII) oraz zbierający zużyty sprzęt mogą złożyć w ElektroEko zlecenie bezpłatnego odbioru zużytych źródeł światłaoraz zużytych opraw oświetleniowych.
Warunkiem oceny możliwości przyjęcia zlecenia do realizacji i jego potwierdzenia przez ElektroEko jest:
Ø Techniczna możliwość wystawienia KPO w BDO przez wytwórcę odpadu (również instalatora);
Ø Posiadanie minimalnej masy zużytego sprzętu wynoszącej 250 kg:
· 1500 sztuk/250 kg - ilość/masa źródeł światła zgłaszana do odbioru,
· 250 kg - opraw zgłaszana do odbioru (lub 250 kg łącznie - źródeł światła, opraw oraz innego zużytego sprzętu – tv, pralka, lodówka, komputer, drukarka itp.);
Ø Przekazanie zużytych źródeł światła bez opakowań jednostkowych oraz spakowanie ich w sposób zapewniający bezpieczny i zgodny z przepisami transport. Świetlówki liniowe należy ściśle ułożyć w pojemnikach lub, w przypadku braku pojemników, należy ułożyć je na palecie z zabezpieczonymi narożnikami (za pomocą drewnianych listewek) i dodatkowo należy je zabezpieczyć folią stretch;
Ø Przekazanie kompletnych opraw oświetleniowych, z których uprzednio wyjęto źródła światła (nie dotyczy opraw LED) i przygotowanie wyjętych źródeł światła w sposób opisany powyżej.
Pojawienie się niebezpiecznych dla życia i zdrowia ludzkiego zanieczyszczeń lotnych w powietrzu na terenie mieszkalnym może mieć następujące źródła:
1. Transport samochodowy
Szacuje się, że w Polsce transport samochodowy odpowiada za 30 do 70% smogu, w zależności od charakterystyki lokalnej i nasilenia ruchu samochodowego w danej miejscowości. W Polsce problem smogowy z tym związany jest potęgowany przez dużą, corocznie rosnąca liczba pojazdów na mieszkańców w liczbie 580 pojazdów na 1000 mieszkańców, która dwukrotnie przekracza wskaźniki tak wysoko rozwiniętych państw zachodnich jak Niemcy, lub Austria (ok. 300 pojazdów na 1000 mieszkańców). Problem pogarsza wysoki odsetek samochodów starszych - Polska ma jeden z najwyższych odsetków samochodów liczących powyżej 10 lat, około 73%, w Unii Europejskiej. Prawdopodobnie największy udział w wytwarzaniu smogu pochodzenia motoryzacyjnego mają jednak auta o wieku przekraczającym 20 lat, co stanowi aż 35% wszystkich aut w Polsce.
Celem ograniczenia emisji z transportu samochodowego udoskonala się system badań pojazdów podczas ich dopuszczania do ruchu oraz wspomaga się stopniowe wycofywanie z obiegu pojazdów z przestarzałymi instalacjami.
2. Spalanie śmieci w piecach domowych
Statystycznie, każdy z nas produkuje około 300 kg odpadów rocznie. W połączeniu z rosnącymi cenami wywozu śmieci, doprowadza to do sytuacji, w których wiele osób rozważa pozbycie się śmieci poza obowiązującym systemem zbiórki odpadów – poprzez spalenie w kotłowni. Tymczasem, spalanie w domowych warunkach tworzyw sztucznych, kolorowej makulatury i tym podobnych materiałów, nie tylko nie prowadzi do uzyskania znaczących ilości ciepła, ale również doprowadza do wytworzenia silnie toksycznych i kancerogennych substancji, takich jak np. dioksyny.
Oprócz oczywistych zagrożeń płynących z produkcji niezwykle niebezpiecznych substancji lotnych, stwarza się również ryzyko uszkodzenia lub zablokowania komina i doprowadzenia do cofania się spalin do wnętrza budynku, z czego już tylko krok do zatrucia domowników spalinami lub czadem.
Na terenie Polski funkcjonuje absolutny zakaz spalania śmieci w kotłowniach domowych, pod karą mandatu w wysokości do 500zł lub grzywny do 5 tys. zł.
Czego nie wolno spalać w piecach domowych - źródło: smoglab.plCzego nie wolno spalać w piecach domowych - źródło: smoglab.pl
3. Przestarzałe kotły cieplne
Ze względu na brak ogólnopolskiej inwentaryzacji indywidualnych źródeł ciepła, trudno jest ocenić, ile pozostało w kraju do wymiany przestarzałych, nisko wydajnych kotłów grzewczych. Ze względu na ich wykonanie w technologiach, od których się odeszło kilkanaście lat temu, nie jest możliwa ich adaptacja lub przebudowa. Jedyną metodą na zwalczanie powodowanego przez nie problemu jest ich wycofanie z użytkowania i sukcesywna wymiana na kotły nowoczesne.
Nie tylko sama technologia budowy starszych kotłów wpływa na ich wydajność i wytwarzanie spalin – wpływ ma również metoda palenia.
Najbardziej powszechną metodą spalania paliw stałych, stosowaną dotychczas we większości pieców domowego użytku, jest metoda spalania ,,od dołu”, w której rozpoczyna się rozpalanie w dolnej części załadowanej do pieca porcji paliwa, dodając kolejne porcje poprzez ich dosypywanie z góry. Jest to metoda wygodna dla użytkownika, umożliwiająca uzyskanie stabilnej produkcji ciepła przez kilka godzin oraz nie wymagająca ciągłej kontroli procesu spalania. Dla doświadczonego użytkownika kotła domowego, łatwe jest ocenienie, jaka porcja paliwa jest konieczna dla zapewnienia ciepła w domu przez cały dzień.
Metoda ta, mając swoje plusy w kwestii łatwości użytkowania, ma dwie bardzo poważne wady – doprowadza do marnowania między 30% a nawet 70% wartości energetycznej paliwa oraz powoduje powstawanie zwiększonej ilości niebezpiecznych substancji w dymie spalinowym.
W trakcie palenia metodą ,,od dołu”, żar nagrzewa całą porcję paliwa znajdującą się nad nim. Pod wpływem ciepła, z paliwa uwalniają się lotne frakcje smoły, a ponieważ nie mają one kontaktu bezpośredniego z płomieniem, nie mogą zostać spalone i ulatniają się przewodem kominowym. Tym samym, lotne frakcje smoły o wartości energetycznej zbliżonej do ropy naftowej, stanowiące aż do 30% masy węgla kamiennego i aż do 70% masy drewna, nie są w ogóle przetwarzane na ciepło.
Prawidłową metodą palenia w piecu, tzw. metodę palenia „od góry” z uwzględnieniem dokładania paliwa metodą tzw. kroczącą, często można zaadaptować nawet w przestarzałych piecach, wymaga to jednak analizy modelu pieca i potwierdzenia tego faktu u specjalisty od domowych źródeł ciepła.
Porównanie metod rozpalania w piecach indywidualnych - źódło: czysteogrzewanie.pl
Poniżej znajdą Państwo planszę edukacyjną omawiającą występowanie problemu spalania śmieci w paleniskach domowych. Plansza powstała w ramach projektu "Akademia Odpadowa", finansowanego ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej oraz Wojewódzkich Funduszy Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (Katowice, Rzeszów, Kraków).
Planszę można wykorzystać jako materiał do omówienia np. w trakcie lekcji szkolnej, jak również jako materiał do rozesłania w wersji elektronicznej, lub wywieszenia w formie wydrukowanej.
Najbardziej niebezpiecznym elementem występowania zjawiska smogu jest jego wpływ na ludzki organizm i zagrożenie, jakie niesie dla naszego zdrowia i życia. Niebezpieczeństwo to wynika z obecności w smogu substancji chemicznych, które przedostają się wraz ze wdychanym powietrzem do naszego układu oddechowego i we wielu przypadkach również układu krwionośnego, co skutkuje rozprowadzeniem tych substancji w całym organizmie.
1. Czym są substancje niebezpieczne dla ludzkiego zdrowia i życia zawarte w smogu?
Skład smogu jest bardzo złożony i może znacznie się różnić w zależności od warunków atmosferycznych i warunków lokalnych takich, jak: lokalna popularność danego rodzaju paliwa, natężenie transportu samochodowego, warunki wynikające z położenia geograficznego i ukształtowania terenu.
Do głównych składników smogu zaliczają się: benzopireny (w szczególności benzo(a)piren) i inne węglowodory aromatyczne, pyły o różnych średnicach drobin (od 1 do 10 μm), dwutlenki siarki i azotu, metale ciężkie, lotne związki organiczne, ozon troposferyczny, tlenki węgla, sadza i wiele innych.
2. Na czym polega zagrożenie dla ludzkiego zdrowia?
Wymienione poniżej substancje i związki chemiczne mają bardzo zróżnicowane działanie na ludzkie zdrowie. Część z nich (gazy, jak np. tlenki węgla) swobodnie przenika z płuc do krwi, część wymaga nośnika w postaci drobin (jak np. metale ciężkie osadzające się na powierzchni drobin pyłów), część osadza się w płucach (większe cząsteczki drobin). Naturalną reakcją płuc na zanieczyszczenia we wdychanym powietrzu jest odruch kaszlu, który jednak nie jest 100% skuteczny w pozbyciu się zanieczyszczeń z płuc i zapobieżeniu ich przenikania do krwi. Ponadto, przedłużające się wywoływanie kaszlu wskutek kontaktu ze smogiem pogarsza stan zdrowotny astmatyków i osób starszych.
W składzie fizykochemicznym smogu można wyróżnić m.in.:
Benzopireny - organiczne związki chemiczne z grupy wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych, zbudowane z pięciu skondensowanych pierścieni benzenowych, niezwykle kancerogenne (powodujące rozwój nowotworów) i powiązane z wywoływaniem mutacji skutkujących zachorowaniami na raka płuc,
Dwutlenek azotu – obecność tego gazu w powietrzu skutkuje szybkim wystąpieniem podrażnienia układu oddechowego i oczu, brunatna barwa dwutlenku azotu nadaje smogowi jego charakterystyczne zabarwienie, pozostałe tlenki azotu wykazują zróżnicowaną szkodliwość dla ludzi,
Dwutlenek siarki - wzrost stężenia tego gazu w powietrzu wiązany jest m.in. ze zwiększeniem liczby ostrych zespołów wieńcowych,
Lotne związki organiczne (LZO) – zróżnicowana pod względem składu i szkodliwości dla życia i zdrowia ludzkiego grupa związków organicznych z łatwością przechodzących w postać pary lub gazu, mogących zawierać związki fluoru, chloru, siarki, azotu i bromu,
Ozon troposferyczny – występujący głównie przy tzw. smogu fotochemicznym, o szerokim spektrum działania drażniącego na organizm ludzki,
PM2,5 – pył zawieszony o średnicy drobin nie większej niż 2,5 μm, co czyni go najbardziej szkodliwym dla zdrowia człowieka spośród innych zanieczyszczeń atmosferycznych (drobiny tej wielkości przekraczają barierę płuca/krew), wywołujący wiele chorób układu oddechowego i krążenia oraz ostry wzrost ryzyka hospitalizacji z powodu nasilania astmy, wywoływania ostrych reakcji układu oddechowego w powiązaniu z osłabieniem funkcjonowania płuc,
PM10 – pył zawieszony o średnicy drobin nie większej niż 10 μm, często zawierający benzopireny, furany i dioksyny, czyli substancje wykazujące zróżnicowane toksyczności ostre i przewlekłe, mające również właściwości kancerogenne,
Sadza – substancja składająca się głównie z węgla w postaci amorficznej, powiązana z chorobami układu oddechowego, krwionośnego i nowotworami,
Tlenki węgla – upośledzające funkcjonowanie wymiany tlenowej we krwi, uniemożliwiając tlenowi wiązanie się z hemoglobiną,
pozostałe substancje organiczne i nieorganiczne, w składzie zależnym od charakterystyki lokalnej.
Najbardziej niebezpieczne z przenikających do krwi substancji zawartych w smogu przedostają się do narządów wewnętrznych i negatywnie wpływają na ich funkcjonowanie, zarówno krótkotrwale jak i przewlekle. Również płody ludzkie, których wszystkie zasoby pokarmowe i wymiana tlenowa powiązane są z organizmem matki, są narażone na wystąpienie poważnych wad rozwojowych, a nawet obumarcie.
3. Jakie są skutki ekspozycji na smog?
Skutki smogu odczuwamy wszyscy codziennie, jednak trudno jest precyzyjnie zdiagnozować smog jako przyczynę danej jednostki chorobowej lub skrócenia długości życia. Z tej przyczyny, trudno jest równiez oszacować, ile osób rocznie w umiera w Polsce z powodu smogu, szacunki oscylują między wartościami 35 tys. a nawet 90 tys. zgonów rocznie.
Infografika przedstawiająca oddziaływanie smogu na zdrowie ludzkie, źródło: enerzon.plŹródła: enerzon.pl, wiemczymoddycham.pl, Główny Inspektorat Ochrony Środowiska, pulsmedycyny.pl, smoglab.pl
Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach udostępnia na swojej stronie internetowej autorską prezentację z zakresu problematyki jakości powietrza, przeznaczoną dla uczniów szkół średnich. Graficzna część prezentacji obejmuje 16 slajdów z mapami i wykresami opracowanymi przez WIOŚ i skupia się głównie na naświetleniu zasad dokonywania pomiarów jakości powietrza, mechanizmu powstawania smogu i powiązanych z tym zagadnień.
Uzupełniająco do prezentacji można pobrać jej opis, co umożliwi przygotowanie się do przeprowadzenia prezentacji pedagogom niezależnie od prowadzonych przez nich dyscyplin. W zależności od stopnia rozwijania omawianej tematyki i angażowania się uczniów w dyskusję, przeprowadzenie prezentacji zajmuje od 15 do 40 minut.
